Təlimin prinsipləri

Təlimin prinsipləri

Təlim prinsipləri təlimin qanunauyğunluqlarını əks etdirən, təlim prosesinin səmərəli qurulmasına imkan verən ilkin ideyalar, fəaliyyət normaları, başlıca tələblərdir. Təcrübə göstərir ki, didaktik prinsiplərə əsaslanan təlim prosesi, bir qayda olaraq, müsbət nəticə verir. Əksinə, həmin prinsiplərə istinad etmədikdə təlimdə uğur qazanmaq mümkün deyildir.
Pedaqoji ədəbiyyatda prinsiplərin təsnifatında vahidlik yoxdur: təklif olunan prinsiplərin miqdarı, sistemi və ifadəsində müxtəlif fərqlər özünü göstərir. Bu fərqlər isə prinsiplərin əsasında duran təlim qanunlarının kifayət qədər öyrənilməməsi ilə bağlıdır.
Təlim prinsipləri didaktik qanunauyğunluqlarla sıx bağlı olduğundan onları həmin qanunauyğunluqlar əsasında təsnif etmək daha düzgündür. Təlim prinsipləri təlim prosesinin müxtəlif ünsürləri arasındakı çoxcəhətli əlaqələri tənzim etməyə xidmət göstərir.Təlimin qanunları ilə prinsipləri arasındakı əlaqəni nəzərdən keçirək.

Təlimin qanunları (qanunauyğun əlaqələr)	Təlimin prinsipləri
I. Təlimin cəmiyyətin tələbatı və həyatla şərtlənməsi qanunu	Təlimin həyatla əlaqələndirilməsi prinsipi
II. Təlimdə təhsil, tərbiyə və inkişaf proseslərinin vəhdəti qanunu	Təlimin təhsilverici, tərbiyəedici və inkişafetdirici prinsipi
III. Mənimsəmə səviyyəsinin təlimin elmiliyi və sistemliliyindən asılılığı qanunu	Təlimdə elmilik prinsipi Təlimdə sistematiklik və ardıcıllıq prinsipi
IV. Təlimdə konkretlə mücərrədin          vəhdəti qanunu	Təlimdə əyanilik prinsipi
V. Təlimin səmərəsinin şagirdin öyrənmə fəaliyyətinin xarakterindən asılılığı qanunu	Təlimdə şüurluluq, fəallıq və müstəqillik prinsipi
VI. Təlimdə məqsədin məzmunu, onun vasitəsilə təlimin metod, vasitə və formalarını şərtləndirməsi qanunu	Təlimin optimal təşkili prinsipi
VII. Təlimin keyfiyyətinin şagirdlərin real təhsil imkanları ilə şərtlənməsi qanunu	Təlimdə müvafiqlik prinsipi Təlimdə fərdi yanaşma prinsipi
VIII. Təlim prosesinin onun cərəyan etdiyi şəraitdən asılılığı qanunu	Təlim üçün zəruri şəraitin yaradılması prinsipi
IX. Təlimin nəticəsinin bilik və bacarıqların möhkəmliyi ilə şərtlənməsi qanunu	Bilik və bacarıqların möhkəmləndirilməsi prinsipi

Təlim prinsiplərinin göstərilən təsnifatı şərtidir, çünki məktəbin real təcrübəsində təlim vahid, bütöv proses kimi cərəyan edir.
Prinsiplərin mahiyyətini ayrılıqda qısaca nəzərdən keçirək.