PROSES İŞTİRAKÇILARININ FƏALİYYƏTİNİN VƏ TƏHSİL ALANLARIN BİLİYİNİN QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

PROSES  İŞTİRAKÇILARININ    FƏALİYYƏTİNİN  VƏ  TƏHSİL   ALANLARIN BİLİYİNİN   QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ

Ümumtəhsil məktəblərində təlim-tərbiyə prosesi iĢtirakçılarının (müəllimlərin, məktəb rəhbərliyinin,

sinif rəhbərlərinin, metodbirləĢmələrin) fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi

Məktəbdə təlim-tərbiyə prosesinin yüksək göstəricilərlə həyata keçirilməsi, bilavasitə həmin prosesin

iĢtirakçılarının uğurlu fəaliyyətindən asılıdır. Ona görə də məktəbdə mütəmadi olaraq təlim-tərbiyə prosesi

iĢtirakçılarının (müəllimlərin, məktəb rəhbərliyinin, sinif rəhbərlərinin, metodbirləĢmələrin və s. ) fəaliyyətinin

qiymətləndirilməsi zərurəti yaranır. Məktəbdə təlim-tərbiyə prosesi iĢtirakçılarının fəaliyyətinin

qiymətləndirilməsi üçün, ilk növbədə qiymətləndirilən fəaliyyəti xarakterizə edən kəmiyyət və keyfiyyət

göstəriciləri (parametrləri), həmçinin onların çəki əmsalları müəyyən olunmalıdır. Aydındır ki, hər hansı

fəaliyyəti xarakterizə edən göstəricilərin sayı olduqca müxtəlif ola bilər. Ona görə də müəyyən fəaliyyət

qiymətləndirildikdə əsas məsələ göstəricilərin düzgün müəyyənləĢdirilməsidir. Bu məsələdə mürəkkəblik bir də

ondadır ki, göstəricilər müxtəlif ölçmə Ģkalalarında ölçülür və prosesin qiymətləndirilməsi üçün onların

ölçmələrinin vahid ölçmə Ģkalasına gətirilməsi zərurəti yaranır. Bu məqsədlə ümumtəhsil məktəblərində

pedaqoji prosesin əsas iĢtirakçılarının fəaliyyətinin hansı göstəricilərə (parametrlərə) görə və necə

qiymətləndirilməsini nəzərdən keçirək.

1. Müəllimin peĢəkarlıq səviyyəsinin və pedaqoji fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi. Təhsilin

keyfiyyəti bilavasitə müəllimin yaradıcı potensialından, peĢəkarlıq səviyyəsindən, təlimin yeni pedaqoji

texnologiyalarının tədris prosesinə tətbiqindən, öz üzərində daim iĢləməsindən, çevik pedaqoji təfəkkürlü və

humanist yönümlü insan olmasından çox asılıdır. Məqsədi hərtərəfli inkiĢaf etmiĢ və humanist yönümlü

Ģəxsiyyət yetiĢdirməkdən ibarət olan müasir təhsil sistemi, müəllimdən hər bir Ģagirdə onun fərdi

xüsusiyyətlərini və inkiĢaf səviyyəsini nəzərə alaraq yanaĢmağı tələb edir. Bununla əlaqədar müəllimin

peĢəkarlıq səviyyəsinin və pedaqoji fəaliyyətinin öyrənilib qiymətləndirilməsi (pedaqoji diaqnostika) onun

iĢindəki çətinliklərin aĢkar edilməsinə, bu çətinliklərin araĢdırılaraq aradan qaldırılmasına xidmət edir. Pedaqoji

diaqnostika, həmçinin müəllimin bacarıq səviyyəsini, fəaliyyətinin müsbət cəhətlərini müəyyən etməyə, fərdi

xüsusiyyətləri fonunda onları inkiĢaf etdirməyə imkan verir. Məlumdur ki, müəllimin peĢəkarlıq səviyyəsinin və

pedaqoji fəaliyyətinin qiymətləndirilməsini təlim-tərbiyə prosesinin səmərəliliyinin əsas göstəriciləri olan biilk,

inkiĢaf və tərbiyə məqsədlərinin həyata keçirilməsi baxımından aparmaq lazımdır. Ona görə də müəllimin

peĢəkarlıq səviyyəsinin və pedaqoji fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün göstəricilər müəyyənləĢdirilərkən

onun Ģəxsi keyfiyyətləri, pedaqoji bacarıqları, dərs dediyi Ģagirdlərin nailiyyətləri və müasir təlim

texnologiyalarına yiyələnmə səviyyəsi, onları öz iĢində tətbiq etmə bacarığı nəzərə alınmalıdır

2. Məktəb rəhbərliyinin pedaqoji fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi. Bilirik ki, məktəbin gündəlik idarə

olunmasını məktəb rəhbərliyi-direktor və onun müavinləri həyata keçirir. Məktəbin müasir tələblərə uyğun idarə

edilməsi mövcud təhsil qanunvericiliyi əsasında aĢağıdakı funksiyaların həyata keçirilməsini tələb edir:

 planlaĢdırma-məktəbin əsas inkiĢaf istiqamətlərini və onlara nail olmaq üçün təhsil komandasını

müəyyənləĢdirmək üçün qərarların qəbul edilməsi;

 təĢkiletmə-məktəbin qarĢısında qoyulan məqsədə çatmaq üçün planlaĢdırılmıĢ iĢlərin yerinə

yetirilməsinə dair mümkün iĢlək əməliyyatlar ardıcıllığının müəyyənləĢdirilməsi;

 rəhbərlik-məktəbdə əsas məqsədə çatmaq üçün planlaĢ-dırılan iĢlərin yerinə yetirilməsi zamanı real

vəziyyətə müvafiq effektiv qərarların qəbul edilməsi;

 monitorinq və qiymətləndirmə-məktəbin qarĢısında duran məqsədə çatmaq üçün təlim prosesinin

iĢtirakçıları tərəfindən yerinə yetirilən iĢlərin səviyyəsinin prosesə təsir edən göstəricilərə (indikatorlara,

parametrlərə) əsasən öyrənilməsi və müqayisə edilməsi.

Ona görə də məktəb rəhbərliyinin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün göstəricilər müəyyənləĢdirilərkən

onun mövcud təhsil qanunvericiliyinə və müasir təlim texnologiyalarına yiyələnmə səviyyəsi, bunları öz iĢində

tətbiq etmə bacarığı Ģəxsi keyfiyyətləri, pedaqoji bacarıqları ilə yanaĢı, yuxarıda qeyd olunan idarəetmə

funksiyalarını necə həyata keçirdiyi nəzərə alınmalıdır

Məktəbdə təlim-tərbiyə prosesinin iĢtirakçılarının fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi iĢinə təcrübəli

mütəxəssislərin, məktəb rəhbərliyi, qabaqcıl müəllimlər, Ģagirdlər və valideynlər ekspert kimi cəlb edilə bilər.

Bu zaman ekspertlər cədvəldəki hər bir göstəricini beĢballıq Ģkalada aĢağıdakıları nəzərə alaraq

 «5» – göstərici ən yüksək səviyyədədir;

 «4» – göstərici yaxĢı səviyyədədir;

 «3» – göstərici orta səviyyədədir;

 «2» – göstərici aĢağı səviyyədədir;

 «1» – göstərici ən aĢağı səviyyədədir;

qiymətləndirir. Göstəricilər qiymətləndirildikdən sonra ölçü Ģkalasının istənilən qiymətində təlim-tərbiyə

prosesinin iĢtirakçılarının fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi üçün 6-cı paraqrafda təklif olunan (6. 3) düsturundan

istifadə etməklə qiymətləndirmə aparmaq lazımdır.

Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, göstəricilər beĢballıq Ģkalada qiymətləndirilir və cədvəllərdən göründüyü

kimi göstəricilərin sayı hər fəaliyyət növü üçün müxtəlifdir. Deməli, hər bir göstəricinin qiyməti Q1, Q2, …. ,

QN- dəyiĢənlərinin 1, 2, 3, 4, 5 ədədlərindən biri ola bilər. Yekun qiymətin neçə ballıq Ģkalada alınması K-nın

seçilməsindən asılıdır. Xüsusi halda nəticəni 100 ballıq Ģkalada almaq üçün K=100 qəbul etmək kifayətdir. Hər

bir iĢtirakçının fəaliyyətinin təhlili əsasında cədvəlin «Göstəricinin qiyməti» sütununda hər göstəriciyə müvafiq

qiyməti yazıldıqdan sonra (6. 3) dusturunun köməyi ilə təlim-tərbiyə prosesinin iĢtirakçısının fəaliyyətinin

qiymətləndirilməsi üçün Q-yekun nisbi qiymət hesablanılır.

 əgər iĢtirakçının Q-yekun nisbi qiyməti 0≤Q≤50-Ģərtini ödəyirsə, onun fəaliyyəti «aĢağı» hesab

olunur;

əgər iĢtirakçının Q-yekun nisbi qiyməti 50<Q≤67-Ģərtini ödəyirsə, onun fəaliyyəti «orta» hesab olunur;

 əgər iĢtirakçının Q-yekun nisbi qiyməti 67<Q≤86-Ģərtini ödəyirsə, onun fəaliyyəti «yaxĢı» hesab

olunur;

 əgər iĢtirakçının Q-yekun nisbi qiyməti 86<Q≤100-Ģərtini ödəyirsə, onun fəaliyyəti «ən yüksək»

hesab olunur.

Yekunda qeyd edək ki, qiymətləndirmənin nəticələri əsasında rəhbərlik iĢtirakçının sonrakı fəaliyyəti

barədə müvafiq qərar qəbul etməli və onun gələcək fəaliyyətinin yaxĢılaĢdırılması üçün müvafiq tədbirlər

görməlidir.

Təhsil alanların (Ģagird, tələbə, stajor, aspirant və digərləri) biliyinin qiymətləndirilməsi.

Təhsil müəssisəsində təhsilin keyfiyyətinin müəyyənləĢdirilməsi və müvafiq əksəlaqənin təmin edilməsi

təhsil alanların (Ģagird, tələbə, stajor, aspirant və digərlərinin) bilik, bacarıq və qabiliyyətlərinin143

qiymətləndirilməsi və alınan nəticələrin təhlili ilə həyata keçirilir. Təhsil alanın biliyinin qiymətləndirilməsionun

bu biliklərə yiyələnmə tərzinin, müxtəlif məqsədlərlə onlardan istifadə etmək və nəticə çıxarmaq

üçün məlumatların (dəlillərin) toplanması prosesidir. Təhsil alanların nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi bir

qayda olaraq, onların əldə etdikləri bilik, bacarıq və vərdiĢlərinin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsinə əsaslanır.

BaĢqa sözlə, təhsil alanın biliyinin səviyyəsinə qruplaĢdırılmıĢ ölçmə Ģkalasında (beĢballıq, doqquzballıq,

yüzballıq və s. ) müəyyən qiymətin verilməsidir. Məlumdur ki, biliyin qiymətləndirilməsinin əsas formaları yazı

yoxlama iĢləri (və ya testlər) və Ģifahi cavablardır. Ġki qiymət növü mövcuddur: cari və yekun (rüblük,

yarımillik, illik) qiymət. Cari qiymət ayrı-ayrı mövzu və bölmələrin təhsil alanlar tərəfindən mənimsənilməsini

yoxlayır və əsasən müəllimin (öyrədənin) Ģəxsi mülahizəsinə görə aparılır. Məktəbdə və sinifdə təhsil alanların

biliyinin obyektiv qiymətləndirilməsi üçün pedaqogikada vahid yanaĢma mövcud olmasa da hazırda bunun üçün

ən çox aĢağıdakı üsullardan istifadə olunur:

1. Sözlə qiymətləndirmə-qiymətləndirmənin ən mühüm üsullarından biridir. Bu zaman müəllimin

psixoloji dayağını, təqdirini və tənbehini söz ifadə edir. Bu üsuldan əsasən ibtidai siniflərdə istifadə oluna bilər,

lakin qiymətləndirməyə bu yanaĢmanın tətbiqi orta məktəbdə də realdır və məqsədəuyğundur. Qiymətləndirmə

prosesinin ən yaxĢı göstəricisi sözlə qiymətləndirmənin üstün rolu və ədədlə qiymətləndirmənin əhəmiyyətdən

düĢməsi ola bilər.

2. Cəmləyici üsulla qiymətləndirmə – təcrübədə ən çox istifadə olunan üsullarından biridir. Bu zaman

yekun qiymət əksər hallarda cari qiymətlərin mexaniki ədədi ortasının tapılması və nəticənin tam qiymətə qədər

bilik almağa tələbatın formalaĢması üçün yarıĢ həvəsinin oyadılması kimi üsullardan da istifadə etmək olar.

Təlim prosesində qiymətin rolu o dərəcədə böyükdür ki, o, yeganə tədris üsuluna çevrilmək dərəcəsinə

çatmıĢdır. Halbuki qiymət ilk növbədə təhsil alan üçün özünüqiymətləndirmə və özünənəzarət vasitəsi kimi

çıxıĢ etməlidir. Özünüqiymətləndirmə vərdiĢləri yaratmaq üçün bütün sinif və müəllimin iĢtirakı ilə qiymətin

Ģagirdin özü tərəfindən qoyulmasını və eləcə də Ģagirdlərin bir-birinin iĢinə qiymət verməsini tətbiq etmək

lazımdır.

Yuxarıda qeyd olunmuĢdur ki, qiymətləndirmənin problemlərindən biri də obyektiv qiymətin təmin edilə

bilməsinin çətinliyidir. Obyektivliyin təmin edilməsinin yollarından biri qiymətləndirmə prosesində Ģəffaflıq,

aĢkarlıq prinsipinin aĢağıdakı kimi gözlənilməsidir.

 təhsil alanların müəllimin istifadə etdiyi qiymətləndirmə meyarları ilə tanıĢlığı;

 qiymətləndirmə prosesinin aĢkarlığı (bu halda müəllim qiymət verərkən onu əsaslandırmalıdır);

 qarĢılıqlı qiymətləndirmə və özünüqiymətləndirmə prosedurlarından istifadə edilməsi.

4. «Portfolio» sistemi ilə qiymətləndirmə – ibtidai siniflərdə ən səmərəli qiymətləndirmə mexanizmi

kimi istifadə edilə bilər. «Portfolio» sistemi hər bir Ģagirdin xüsusi dosyesi, Ģagirdə aid olan və aĢağıda adları

çəkilənlərlə birlikdə bütün məlumat və sənədlər nəzərə alınaraq həyata keçirilir:

 cari qiymətlər;

 Ģagirdin dərs fəaliyyəti, onun əhval-ruhiyyəsi, iĢ qabiliyyəti, yaĢıdları və yaĢlılarla münasibəti

üzərində gündəlik müĢahidələr;

 meydana çıxan problemlərin təsviri və onların təhlili;

 müəllimin bu Ģagirdə yanaĢmasında düzəliĢlər edilməsi haqqında, onun təliminin fərdiləĢdirilməsi

haqqında qeydləri;

 valideynlərin gəlib-getmələrinin qeydiyyatı, müəllimin onlarla müzakirə etdiyi mövzular, Ģagirdin

ailə Ģəraiti haqqında qeydləri;

 psixoloqun tədqiqatının nəticələri əsasında formalaĢmıĢ yekun rəyi.

Qiymətləndirmənin obyektivliyinin və səmərəliliyinin müəyyən edilməsi qiymətləndirmə prosesində çox

mühüm amildir. Məhz buna görə də təhsil alanların bilik, bacarıq və qabiliyyətlərinin qiymətləndirilməsi üçün

yeni etibarlı sistemin yaradılması hazırda öz aktuallığı ilə seçilir. Bu baxımdan, təhsil alanların biliyinin

kəmiyyətcə və keyfiyyətcə qiymətləndirilməsi sisteminin yaradılması çox mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu

zaman qiymətləndirmənin nəticələri təlim-tərbiyə prosesinin təkmilləĢdirilməsini təmin edən mexanizm

olmalıdır. Bu isə təhsil alanların biliyinin həm kəmiyyətcə, həm də keyfiyyətcə qiymətləndirilməsinə imkan

verən sistemin yaradılmasını tələb edir. Qiymətləndirmə sisteminə qiymətləndirmənin formaları, üsulları

(onların çeviklik, uyğunluq, fərqləndirmə səviyyəsi və s. ) məqsədləri və ümumi meyarların məzmunu daxil

olmalıdır.

Keçən əsrin 80-ci illərinin pedaqoji ədəbiyyatında təhsil alanların biliyinin qiymətləndirilməsi

göstəricilərini iki qrupa bölmüĢlər:

 keyfiyyət göstəriciləri (biliyin həcmi, biliyin sistemliliyi, davamlılığı, hərəkətliliyi);

 təhsil alanın müstəqil inkiĢafı və yaradıcı aktivliyini xarakterizə edən göstəricilər (təhsil alanın

materialı təhliletmə və ümumiləĢdirmə, müstəqil mülahizə yürütmə, biliyini istifadə etmə, nəticə çıxarma

bacarıqları və s. )144

Müasir qiymətləndirmə prosesində nəinki əqli fəaliyyət, eyni zamanda keyfiyyət göstəriciləri, həmçinin

təhsil alanda formalaĢan bacarıq və vərdiĢlər, bilikləri mənimsəmə və istifadə səviyyəsi nəzərə alınmalıdır.

Keçən əsrin sonlarından baĢlayaraq respublikamızda təhsil alanların biliyinin obyektiv qiymətləndirilməsi

sisteminin yaradılması istiqamətində eksperimentlərə baĢlanmıĢdır. Bununla əlaqədar «Ümumtəhsil

məktəblərində Ģagirdin biliyinin doqquz balla qiymətləndirilməsi sistemi» üçün Əsasnamə hazırlanmıĢ və

ümumtəhsil məktəblərində eksperiment formasında tətbiq olunmağa baĢlanmıĢdır.

Daha sonra «Tələbələrin biliyinin qiymətləndirilməsinin çoxballı sistemi haqqında müvəqqəti Əsasnamə»

hazırlanmıĢ və 1999-cu ilin sentyabr ayının 1-dən respublikamızın 10 ali məktəbində 10 ixtisas üzrə

eksperiment formasında tətbiq olunmağa baĢlanmıĢdır.

Çox ballı sistem tələbələrin bilik, bacarıq və vərdiĢlərinin qiymətləndirilməsinin mövcud sistemi

təkmilləĢdirmək, onun səmərəliliyini artırmaq məqsədi daĢımıĢdır. Tələbənin biliyinin kəmiyyətcə (100 ballı) və

keyfiyyətcə qiymətləndirilməsi məqsədi ilə hazırlanmıĢ çoxballı sistem, tələbəyə fərdi yanaĢmanı təmin etməklə

tədris prosesinin aĢağıdakı keyfiyyət göstəricilərini əhatə edir:

 mühazirə, seminar (məĢğələ), laboratoriya dərslərində və s. iĢtirakını;

 laborator və seminar məĢğələlərin nəticələrinə görə bilik səviyyəsini;

 əsas və əlavə ədəbiyyatlarla müstəqil iĢini;

 tədris üçün zəruri olan mətnlərin tərtibi, yoxlama iĢlərinin və sərbəst tapĢırıqların icrasını;

 kurs layihələri (iĢlərinin) və referatların yazılması, onların müdafiəsini.

Tələbənin bir semestr ərzində hər hansı fənn üzrə toplaya biləcəyi maksimum balın miqdarı 100-ə

bərabərdir. Bunun yarısı semestr ərzindəki yuxarıda sadalanan fəaliyyətə, digər yarısı isə yekun imtahanının

nəticələrinə görə toplanır.

«Tələbələrin biliyinin qiymətləndirilməsinin çoxballı sistemi haqqında müvəqqəti Əsasnamə» tələblərinə

müvafiq olaraq hər hansı fənn üzrə tələbənin aldığı balların ümumi miqdarı aĢağıdakı keyfiyyət göstəricilərinə

görə müəyyənləĢir:

 10 bala qədər – seminar (məĢğələ) dərslərinin nəticələrinə;

 10 bala qədər – laboratoriya dərslərinin nəticələrinə;

 10 bala qədər – mühazirə, seminar (məĢğələ) və laboratoriya dərslərinə davamiyyətinə;145

 10 bala qədər-mühazirə, seminar (məĢğələ) və laboratoriya dərslərinin mətnlərinin tərtibatına;

 10 bala qədər-kurs iĢlərinin (layihələrinin) yazılması və müdafiəsinə;

 50 bala qədər yekun imtahanının nəticəsinə.

Yuxarıda qeydolunan qiymətləndirmə üsulları, bir qayda olaraq tədris müəssisəsində və sinif otaqlarında

müəllimlər tərəfindən həyata keçirilir. Heç kimə sirr deyildir ki, bu Ģəkildə qiymətləndirmə hər bir tədris

müəssisəsinin ənənələrinə, eləcə də müəllimin təcrübəsinə və mühakiməsinə uyğun aparıldığından, ölkə üzrə

təhsil alanların (Ģagirdlərin) biliyinin müqayisəsinə imkan vermir və onların nailiyyətləri, müvəffəqiyyətləri

haqqında, xüsusilə təhsilin ümumi keyfiyyəti barədə təhsilin idarəetmə qurumlarını, ictimaiyyəti etibarlı və

dəyərli informasiya ilə təmin etmək olmur. Məhz buna görə, ölkə səviyyəsində təhsil alanların biliyinin həm

keyfiyyətcə, həm də kəmiyyətcə qiymətləndirilməsinə imkan verən milli standartlara müvafiq qiymətləndirmə

sisteminin yaradılması mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Milli qiymətləndirmə sisteminə qiymətləndirməni aparan

qurum, qiymətləndirmənin formaları, üsulları (onların çeviklik, uyğunluq, fərqləndirmə səviyyəsi və s. ),

məqsədləri və ümumi meyarların məzmunu daxil olmalıdır. Analoji qurumlar inkiĢaf etmiĢ ölkələrdə keçən

əsrin 80-cı illərindən baĢlayaraq fəaliyyət göstərir və ümumtəhsilin müxtəlif mərhələlərində milli dövlətin təhsil

siyasətinin əsasını təĢkil edir. Məsələn, Böyük Britaniyada 7, 11, 14 yaĢlı uĢaqların, ABġ-da IV, VIII və XII sinif,

Fransada V, VI sinif, Hollandiyada V, VIII sinif, Rumıniyada IV sinif, Tailandda VI, IX və XII sinif

Ģagirdlərinin milli qiymətləndirilməsi müntəzəm olaraq aparılır. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, 2000-ci ildə

Ġqtisadi ƏməkdaĢlıq və ĠnkiĢaf təĢkilatına daxil olan 28 və Rusiya Federasiyası, Braziliya, Latviya, LixtenĢteyn

dövlətləri-nin 15 yaĢlı Ģagirdlərinin 3 fənn üzrə (oxu, riyazi biliklər, təbiət fənləri) biliyinin qiymətləndirilməsi

üçün PĠSA-2000 (ġagirdlərin Qiymətləndirilməsi üzrə Beynəlxalq Proqram) qiymətləndirmə sistemi tətbiq

edilmiĢdir. Bu proqramın həyata keçirilməsində məqsəd Ģagirdlərin müvəffəqiyyət səviyyəsini digər dövlətlər,

həmçinin təhsil sistemləri ilə müqayisə etmək imkanı və ölkənin təhsil sisteminin təkmilləĢdirilməsi üçün qərar

verilməsi prosesinə dəstək göstərilməsi olmuĢdur. Azərbaycan təhsil sisteminin məqsədlərindən biri də analoji

beynəlxalq layihələrdə iĢtirak etmək olmalıdır.

Milli səviyyədə təhsil alanların biliyinin qiymətləndirilməsinin əsas mahiyyətini aĢağıdakı prinsiplər

təĢkil etməlidir:

 milli qiymətləndirmə təhsil müəssisəsi və onun müəllimləri tərəfindən deyil, baĢqa qurum tərəfindən

aparılmalıdır (məsələn, qiymətləndirmə ilə məĢğul olan qurumlar, Təhsil Nazirliyi, tədqiqat institutları və s. );

 milli qiymətləndirmə standartlaĢdırılmıĢ Ģəraitdə aparılmalıdır, yəni bütün təhsil alanlar eyni testləri

bir gündə və eyni vaxtda almalı, testlərin qiymətləndirilməsi üzrə Milli Mərkəzin yaradılması son dərəcə

zəruridir. Bu halda, məktəblərdə yekun qiymətləndirmə yuxarıda nəzərdən keçirilən milli səviyyədə

qiymətləndirməyə uyğun olmalı və təhsil standartlarının daim təkmilləĢdirilməsinə xidmət etməlidir.

Təhsil alanların Qiymətləndirilməsi üzrə Milli Mərkəzin funksiyalarına aĢağıdakıları daxil etmək olar:

 təhsilin ibtidai, əsas və orta pilləsinin son siniflərində müntəzəm olaraq 2-3 fəndən milli

qiymətləndirmənin təĢkil edilməsi, nəticələrin təhlili və orta ümumtəhsilin keyfiyyəti barədə təhsil idarəetmə

qurumlarının və ictimaiyyətin etibarlı və dəyərli informasiya ilə təmin edilməsi;

 təhsil alanların biliyinin qiymətləndirilməsinin forma və üsullarının hazırlanması;

 ümumtəhsilin Milli standartlarına müvafiq qiymətləndirmə meyarlarının (testlərin) hazırlanması;

 Ģagirdlərin biliyinin qiymətləndirilməsi üzrə beynəlxalq layihələrdə iĢtirakın təmin edilməsi.

Milli qiymətləndirmə nəticəsində əldə olunmuĢ məlumatların təhlili təhsilin keyfiyyəti ilə bağlı

aĢağıdakıları müəyyənləĢdirməyə imkan verməlidir:

 ayrı-ayrı təhsil müəssisələrinin reytinqini;

 məktəbin coğrafi yerləĢməsinin Ģagirdlərin təlim müvəffəqiyyətinin göstəricilərinə təsirini;

 Ģəhər və kənd məktəblərində təhsil alan Ģagirdlərin, qız və oğlanların təlim müvəffəqiyyətinin

göstəriciləri;

 Kurrikulumun tələblərinin təhsilin müxtəlif mərhələlərində həyata keçirilmə səviyyəsini və s.

Yekunda qeyd edək ki, milli qiymətləndirmə nəticəsində əldə olunmuĢ etibarlı məlumatların təhsilin

idarəetmə qurumlarına və ictimaiyyətə vaxtında çatdırılması təhsilin inkiĢafı ilə bağlı yeni qərarların qəbul

edilməsinə, müsbət ictimai fikrin formalaĢmasına və inkiĢafına zəmin yaradacaq